Urlopy

Prawo pracy reguluje nie tylko warunki, w których zarabiamy na życie. Ma też zbawienny wpływ na nasz czas wolny. Zapisy w nim zawarte pozwalają pracownikom odwiedzić polskie morze, poopalać się w egzotycznych krajach, czy też wspiąć na tatrzańskie szczyty. W skrócie – gwarantują pracownikowi urlop.

Urlop pracownika – rodzaje

Jedno słowo urlop to jednak zbyt mało, by wyczerpać ten temat. W zależności od przyczyny i celu urlopy możemy go podzielić na kilka rodzajów. Rodzaj urlopu wpływa na jego naliczanie i wymiar dniowy.

Macierzyński i rodzicielski

Pojęcia urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego bywają ze sobą zestawiane i traktowane jako jedno. W rzeczywistości są to dwa różne rodzaje urlopu. Istnieje kilka istotnych różnic między urlopem macierzyńskim a rodzicielskim.

Pierwszą istotną różnicą jest długość trwania urlopu. Macierzyński może trwać od 20 tygodni w przypadku jednego dziecka przy jednym porodzie, aż do 37 tygodni, gdy matka urodzi piątkę lub więcej dzieci podczas jednego porodu. Z urlopu macierzyńskiego można zrezygnować na własne żądanie, lecz dopiero po upłynięciu 14 tygodni. Aby zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, wystarczy złożyć na piśmie wniosek do pracodawcy.

Urlop macierzyński przed porodem? Jest to możliwe. Pracownica ma prawo do 6 tygodni płatnego urlopu macierzyńskiego przed porodem. Wiąże się to jednak z proporcjonalnym skróceniem tego samego urlopu już po urodzeniu dziecka.

Przyszłe matki zadają sobie pytanie: „ile maksymalnie mogę być na urlopie macierzyńskim?”. Czasem błędni utożsamiane jest to z całym rokiem urlopu. Rzeczywiście, pracownica może przez rok nie pracować, będąc na urlopie. Jest to jednak efekt połączenia urlopu macierzyńskiego podstawowego, macierzyńskiego dodatkowego oraz rodzicielskiego.

W związku z urlopem macierzyńskim pojawia się także pytanie o urlop tacierzyński. Taki urlop istnieje i przysługuje ubezpieczonym pracownikom z tytułu narodzin dziecka bądź przyjęcia dziecka pod swoją opiekę w roli rodziny zastępczej. Urlop tacierzyński nie ma określonego wymiaru i jest uzależniony od wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez matkę. Ojciec musi go wykorzystać od razu po rezygnacji matki z pozostałej części urlopu macierzyńskiego. Urlopu tacierzyńskiego nie należy mylić z urlopem ojcowskim.

Natomiast urlop rodzicielski może trwać do 26 tygodni, ale nie dłużej. Jest to równowartość urlopu macierzyńskiego z dodatkowymi tygodniami. Uprawnieni do wykorzystania urlopu rodzicielskiego są pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Taką możliwość mają również ci opłacający ubezpieczenie chorobowe. Również z urlopu rodzicielskiego pracownica ma opcję zrezygnować. Wymaga to złożenia wniosku o rezygnacji w ciągu 14 dni od porodu.

Jeśli chcesz rozbić swój urlop rodzicielski na kilka krótszych okresów – nic nie stoi na przeszkodzie. Musisz jednak pamiętać, że nie może być to więcej niż 3 części, a każda z nich musi trwać co najmniej 8 tygodni.

Przebywając na urlopie rodzicielskim, możesz pracować. Warunkiem jest zatrudnienie maksymalnie na ½ etatu. Kobiety czasami chcą podjąć pracę podczas urlopu rodzicielskiego, ponieważ zasiłek wypłacany podczas jego trwania wynosi 60% podstawy wymiaru. Inaczej jest w przypadku urlopu macierzyńskiego – wówczas wypłacany zasiłek to 100% podstawy wymiaru.

Urlop na żądanie

Czym jest urlop na żądanie? Jest to prawo pracownika do 4 dni urlopu wypoczynkowego w każdym roku kalendarzowym. Co istotne, można go zgłosić w dniu rozpoczęcia tego urlopu, więc świetnie sprawdza się w nagłych i kryzysowych sytuacjach. Przy zgłaszaniu wniosku o urlop na żądanie musisz pamiętać, że jest on częścią podstawowego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Wykorzystując go, redukujesz swój urlop wypoczynkowego o dni wzięte właśnie na żądanie.

Czy pracodawca ma możliwość odmówić urlopu na żądanie? Nie, gdyż jest on rodzajem urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik na mocy Kodeksu Pracy ma niezbywalne prawo. Z drugiej strony, w 2009 roku Sąd Najwyższy w jednej ze spraw orzekł, że jeśli obecność pracownika jest konieczna i niezbędna dla interesu pracodawcy, jest on w stanie odmówić pracownikowi urlopu na żądanie.

Urlop okolicznościowy

Jest to szczególny rodzaj urlopu, przysługujący tylko w wyjątkowych sytuacjach życiowych. Pracownik może udać się na urlop okolicznościowy po przedłożeniu odpowiedniego wniosku. Pracodawca nie może sam narzucić bądź wyjść z inicjatywą urlopu okolicznościowego.

Jak wskazuje sama nazwa, urlop jest przewidziany do wykorzystania w wyjątkowych dla pracownika okolicznościach – niekoniecznie niespodziewanych. Czy urlop okolicznościowy przysługuje tylko w dniu danego wydarzenia?

Byłoby to niepraktyczne, dlatego urlop okolicznościowy możesz wykorzystać np. podczas planowania jakiegoś wydarzenia. Przykładem są przygotowania do ślubu czy narodzin dziecka. Na specjalny wniosek możesz również rozdzielić sobie dni urlopu okolicznościowego.

Ile dni przysługuje na mocy tego urlopu? W przypadku ślubu pracownika, narodzin jego dziecka bądź zgonu kogoś z najbliższej rodziny – małżonka, dziecka, ojca lub matki – możemy liczyć na 2 dni urlopu. W przypadku ślubu dziecka pracownika lub śmierci siostry, brata i dalszej rodziny, przysługuje 1 dzień urlopu okolicznościowego. Jeśli pracownik wykorzystał urlop okolicznościowy, jest on normalnie płatny.

Urlop wychowawczy

Jedną z odmian urlopu rodzicielskiego jest tak zwany urlop wychowawczy. Jest to niepłatny urlop, pozwalający pracownikowi na zawieszenie pracy w celu opieki nad dzieckiem.

Komu przysługuje urlop wychowawczy? Osobom stale zatrudnionym, które mają co najmniej 6 miesięcy stażu pracy. O urlop wychowawczy mogą się ubiegać rodzice z dziećmi przed 6 urodzinami. W przypadku dzieci niepełnosprawnych wiek ten wzrasta do 18. roku życia.

Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego dla jednego rodzica to 35 miesięcy dotyczy to jednak dzieci przed ukończonym 6. rokiem życia. 1 miesiąc przysługuje drugiemu rodzicowi. Wyjątkiem jest śmierć drugiego rodzica bądź brak prawa do opieki nad dzieckiem – wtedy rodzic może wykorzystać 36 miesięcy urlopu wychowawczego. Może również podzielić go na 5 części, które nie następują od razu jedna po drugiej.

Kiedy trzeba złożyć wniosek o urlop wychowawczy? Najpóźniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Sam urlop przysługuje tylko i wyłącznie na pisemny wniosek samego pracownika. Co istotne, pracodawca musi udzielić urlopu na okres wskazany we wniosku.

Czy urlop wychowawczy jest płatny? Niestety dla pracowników – nie. W tym czasie nie przysługuje pracownikowi wynagrodzenie. Mimo faktu bycia zatrudnionym pracownik nie świadczy swoich usług i nie dostaje wynagrodzenia. Może jednak wystąpić o zasiłek wychowawczy, którego maksymalna wysokość wynosi 400 zł miesięcznie.

Urlop wypoczynkowy

Jest to najważniejszy dla większości pracowników rodzaj urlopu. Kodeks Pracy sprawia, że każdemu pracownikowi przysługuje coroczny, nieprzerwany i płatny urlop. Według polskiego prawa pracownik nie może zrzec się urlopu wypoczynkowego. Nie ma również opcji przekazania przysługujących mu dni urlopu innej osobie. Z uwagi na brak możliwości rezygnacji z urlopu, nie można go również wymienić na ekwiwalent pieniężny – urlop należy wykorzystać w naturze.

Jak nalicza się urlop wypoczynkowy? Gdy pracownik po raz pierwszy zostaje zatrudniony, uzyskuje prawo do urlopu wraz z każdym zakończonym miesiącem pracy. Po każdym miesiącu dostaje 1/12 urlopu, który przysługiwałby mu po przepracowaniu całego roku kalendarzowego. Ile przysługuje Ci dni urlopu? Jeśli pracujesz krócej niż 10 lat – 20 dni rocznie. W przypadku, gdy jesteś zatrudniony dłużej niż 10 lat, możesz uzyskać 26 dni urlopu rocznie.

Czy to oznacza, że muszę pracować przez 10 lat, by otrzymać 26 dni urlopu? Nie do końca. Istnieją czynniki, które wpływają na wymiar urlopu wypoczynkowego, poprzez „dodanie” liczby lat pracy do naszego konta. Wiąże się to zasadniczo z edukacją. Kończąc średnią szkołę zawodową, wliczymy sobie 5 lat pracy. W przypadku szkoły średniej ogólnokształcącej będą to 4 lata. Ukończenie szkoły policealnej daje nam 6 lat pracy, a szkoły wyższej – 8 lat. Ważne – lata te nie ulegają zsumowaniu np. gdy pracownik kończył szkołę średnią i wyższą.

Urlop na pełen etat, a urlop na ½ etatu

Przedmiotem dyskusji i tematem do przemyśleń jest długość urlopu w odniesieniu do wymiaru zatrudnienia. Ile przysługuje mi urlopu, gdy pracuję na pełen etat? Jak długim urlopem będę się cieszył, pracując na pół etatu albo mniej?

Zasada jest prosta. Tak samo, jak zmniejsza się wymiar etatu, proporcjonalnie zmniejsza się długość urlopu. Praca na pełen etat to 40 godzin tygodniowo, czyli 8 dziennie. Praca na pół etatu to średnio 20 godzin tygodniowo i 4 godziny dziennie. Praca na ¼ etatu wiąże się z koniecznością przepracowania 10 godzin w tygodniu i 2 dziennie.

Idąc tym tropem pracując na pełen etat masz do dyspozycji 26 lub 20 dni urlopu w roku (o zależnościach powiedzieliśmy już powyżej). Jak obliczyć swój wymiar urlopu? Pracując na ¾ etatu, pomnóż 26 dni x ¾. Wynik to 19,5 dnia, natomiast co do zasady, zaokrąglamy je do góry – przysługuje Ci 20 dni urlopu. Odpowiednio, praca na pół etatu zapewnia nam 13 dni urlopu. Będąc zatrudnionym na ¼ etatu, przysługuje nam 7 dni urlopu rocznie.

Wypróbuj program do ewidencji urlopów dla firm

Zarówno w dużej, jak i małej firmie sprawy kadrowe wymagają dużej skrupulatności od osób, które się nimi zajmują. Ewidencja w formie papierowej znacząco wydłuża czas pracy z dokumentami, a także stwarza ryzyko ich zagubienia. Po latach często trudno znaleźć odpowiednie informacje i zweryfikować liczbę i typ wykorzystanych przez pracownika dni urlopowych.

Zgromadzenie tych wszystkich danych w jednym miejscu umożliwia program ERP dla firm. Zintegrowany system łączy różne działy przedsiębiorstwa, przez co przepływ dokumentacji jest zdecydowanie bardziej sprawny. Wystarczy umieścić wszystkie niezbędne dane w aplikacji, by zostały przekazane do księgowości, która zrealizuje wypłaty dla pracowników.

Korzystając z programu do ewidencji urlopów dla firm, minimalizujesz ryzyko pomyłek. Jego konstrukcja jest zgodna z obowiązującymi zasadami przyznawania i rozliczania urlopów, przez co stosownymi alertami poinformuje o występujących niezgodnościach i nie zostaną one zaakceptowane.

W systemie każdy pracownik ma swoją własną kartotekę, która zawiera wszystkie informacje na temat historii jego dni wolnych od pracy. Dzięki temu łatwo sprawdzisz przysługujący mu wymiar wypoczynku, a także liczbę dni wykorzystanego i pozostałego urlopu.

Możliwość dowolnego poszerzania bazy danych sprawia, że w programie ERP dla firm nie spotkasz ograniczeń, które blokowałyby dalszą pracę z tym systemem. Inteligentna konstrukcja umożliwiająca jego rozbudowywanie oraz łączenie z innymi działami zapobiega sytuacji, w której niezbędna byłaby całkowita zmiana systemu. To szczególnie ważna informacja dla małych firm, których dynamiczny rozwój będzie warunkował wdrażanie nowych rozwiązań.

Skorzystaj z możliwości poznania systemu w wersji demo, którą udostępniamy nieodpłatnie. Jeśli chcesz otrzymać więcej informacji o programie i jego funkcjach, wypełnij formularz i umów prezentację. Z chęcią odpowiemy także na wszystkie pytania, które mogą pojawić się w trakcie testowania oprogramowania.