Słownik pojęć produkcyjnych. Które z nich znasz?
Poniżej przedstawiamy listę pojęć produkcyjnych, z którymi na co dzień spotykają się nasi specjaliści prowadzący rozmowy i wdrożenia w firmach produkcyjnych.
Znajomość ich pozwala nam zrozumieć specyfikę działania zakładu produkcyjnego. To dzięki wiedzy i dużemu doświadczeniu, jesteśmy w stanie zaproponować klientom konkretne rozwiązania dopasowane do ich potrzeb. Zapraszamy do sprawdzenia definicji pojęć produkcyjnych.
ACT (Average Cycle Time) – Średni czas cyklu produkcyjnego liczony jako średnia dla danego wyrobu w jednostce czasu
APS (Advanced Planning add Sheduling) – Zaawansowane planowanie i harmonogramowanie stosowane przy planowaniu logistyki i produkcji w horyzoncie krótko, średnio i długoterminowym. APS często generuje i pozwala na ocenę różnorodnych scenariuszy, z których jeden jest wybierany jako plan oficjalny. Pozwala także na obsługę planowania w czasie rzeczywistym oraz obsługę funkcji ATP (Available To Promise) – dostępne do rozdysponowania i CTP (Capable To Promise) możliwe do zrealizowania. Podstawowe składowe APS to zwykle:
- planowanie finansowe,
- planowanie materiałowe z minimalizacją poziomu zapasów,
- planowanie produkcyjne z uwzględnieniem dostępności zasobów produkcyjnych,
- harmonogramowanie produkcji,
- planowanie transportu.
ATO (Assemble To Order) – Montaż na zamówienie
Bilansowanie obciążeń stanowiska pracy – W planowaniu: porównywanie zaplanowanych harmonogramem obciążeń z możliwościami produkcyjnymi stanowiska.
BOM (Bill of Materials) – Zestawienie materiałowe opisujące strukturę wyrobu – lista składników wchodzących bezpośrednio do rozpatrywanego produktu.
Dla produkcji dyskretnej jest to lista zawierająca materiały, surowce i podzespoły (półprodukty) niższego rzędu, pochodzące z zakupu, kooperacji lub produkcji własnej. Struktura gotowego wyrobu opisująca całościowo jego budowę może mieć wiele poziomów i powstaje dynamicznie poprzez łączenie w procesie rozwijania struktur jednopoziomowych, poziom po poziomie.
Dla produkcji procesowej jest recepturą czyli wykazem składników, formułą, wzorem, przepisem normującym zestaw składników określonego typu. W odróżnieniu od „specyfikacji materiałowej”, która również jest wykazem składników, lecz niedopuszczającym odchyleń, receptura charakteryzuje się pewnym stopniem niedookreślenia.
Centrum robocze (Work Center) – Ogólnie – zespół stanowisk roboczych zgrupowanych pod kątem przydzielanych zadań produkcyjnych. W polskiej terminologii jego odpowiednikiem jest najczęściej gniazdo produkcyjne. Może również oznaczać wydział produkcyjny, linię produkcyjną.
CRP (Capacity Requirement Planning) – Planowanie zdolności produkcyjnych
CT (Cycle Time) – Czas cyklu produkcyjnego. Patrz: Cykl produkcyjny
Cykl produkcyjny – Okres przebiegu procesu produkcyjnego, czyli czas od rozpoczęcia tego procesu do jego zakończenia i przekazania gotowego wyrobu do dyspozycji odbiorcy. Składniki cyklu:
- czas trwania operacji cyklu produkcyjnego (Cp)
- czas przerw w realizacji operacji procesu produkcyjnego (Cr)
Czas pracy maszyny (stanowiska)
- Kalendarzowy – liczba dni w roku * liczba godzin doby
- Nominalny – uwzględnia zmianowość produkcji oraz dni wolne
- Efektywny – nominalny pomniejszony o czas planowanych przestojów
- Rzeczywisty – liczba godzin wykorzystania maszyny (stanowiska produkcyjnego).
Czas jednostkowy – Patrz: tj
Czas przygotowawczo – zakończeniowy – Patrz: tpz
Czas taktu – Patrz: TT – Takt time
Część – Składnik wyrobu wykonany z jednego lub różnych materiałów, które są połączone ze sobą w sposób nierozłączny
Dokumentacja technologiczna – Zbiór dokumentów zawierających informacje konieczne do realizacji procesu technologicznego
DTO (Design To Order) – Produkcja na indywidualne zlecenie obejmująca projektowanie oraz wykonanie. Termin często używany do produkcji jednostkowej, realizowanej na indywidualne zamówienie.
Dzień (czas) operacyjny – Dzień (czas), w którym prowadzona jest działalność produkcyjna, w odróżnieniu od czasu czy dni wolnych.
ETO (Engineering To Order) – Patrz: DTO
Fantom (Phantome BOM) – Pozorna pozycja asortymentowa, której nie można wytworzyć, magazynować ani fakturować. Np. pozycja „Części elektryczne” zdefiniowana jako fantom, składa się z wiązki przewodów, uchwytów mocujących itp. Same komponenty zdefiniowane są jako osobne pozycje magazynowe. W trakcie otwierania zlecenia na wyrób gotowy, do listy materiałowej wyrobu wpisywane jest rozwinięcie struktury pozycji fantom. Czasami jest konieczne, by tzw. komplety mogły być magazynowane (np. zestaw montażowy złożony z czterech kół + kołpaki i śruby). Zestawy takie mogą być wydawane do produkcji jako ilości zbiorcze składników, a dla celów serwisowych jako komplety.
Forma organizacji produkcji – Formę organizacji produkcji określa sposób powiązania stanowisk roboczych w zakresie wszystkich wytwarzanych na nich wyrobów. Określana jest przez dwa kryteria:
- stałość kierunków przepływu środków pracy (Patrz: Produkcja potokowa / niepotokowa)
- równomierność tego przepływu pomiędzy poszczególnymi stanowiskami roboczymi (Patrz: Równomierność, Rytmiczność produkcji)
FR (Failure Rate) – Częstotliwość występowania uszkodzeń, awarii w ramach poszczególnych urządzeń lub linii produkcyjnych. Wyrażana jest liczbą uszkodzeń w jednostce czasu (np. na godzinę lub dobę). Odwrotnością FR jest MTBF
Genealogia produktu – Kontrolowanie partii produkcyjnych pozwala śledzić pochodzenie gotowego wyrobu od surowca po produkt finalny, od dostawcy do odbiorcy końcowego.
Główny Harmonogram Produkcji – Długo- lub średniookresowy harmonogram produkcji, który steruje obsługą planowania zapotrzebowania materiałowego MRP.
Gniazdo produkcyjne – Grupa stanowisk roboczych, najczęściej jednorodna pod względem wykonywanych operacji technologicznych.
Harmonogram produkcyjny – Szczegółowy plan obciążeń stanowisk pracy
Harmonogramowanie kombinowane – W procesie harmonogramowania stosuje się łącznie obie metody planowania: w przód i w tył. Np. w celu szybkiej realizacji rozpoczętych zleceń produkcyjnych i wysokiego obciążenia stanowisk roboczych, dla zleceń aktualnie realizowanych przeprowadza się harmonogramowanie w przód. Natomiast dla zleceń nierozpoczętych, w celu zmniejszenia wysokich zapasów produkcji w toku, przeprowadza się harmonogramowanie wstecz.
Harmonogramowanie w przód – Ustalenie daty rozpoczęcia zlecenia produkcyjnego i wszystkich operacji w najwcześniejszym możliwym momencie.
Harmonogramowanie w tył – Budowanie harmonogramu począwszy od wymaganej daty zakończenia realizacji zlecenia. System wyznacza konieczny termin rozpoczęcia zlecenia i wszystkich jego operacji.
HMI (Human Machine Interface) – Interfejs Człowiek – Maszyna. Część maszyny, która umożliwia operatorowi sterowanie maszyna oraz wizualizuje aktualny stan maszyny.
I/OC (Input / Output Control) – I/OC (Input / Output Control) – Sterowanie obciążeniem stanowisk produkcyjnych
INV (Inventory Transaction System) – Transakcje przepływów materiałowych.
Just-in-Time (JiT) – „Dokładnie na czas” system produkcyjny typu pull, w którym każdy produkt wykonywany jest na konkretne zamówienie. Główne cechy JiT to:
- ilość – produkowanie ilości dokładnie zgodnej z zamówieniem,
- terminowość- dotrzymywanie dokładnego terminu dostawy,
- jakość – produkcja bez braków.
Karta technologiczna, technologia – Zlecenia produkcyjne mogą tworzyć kilka partii wyrobów, każdą z własnym oznaczeniem. Czasem jedna partia produkcyjna jest tworzona przez kilka zleceń. Kontrolowanie partii pozwala na określenie, na które zlecenie i do których partii wyrobów zostały użyte jakie materiały oraz półprodukty, jakie były ich parametry (np. producent, data ważności itp.) oraz jakie są numery seryjne tych partii. Szczególnym przypadkiem partii jest partia licząca sobie jedną sztukę o konkretnym numerze seryjnym. Numer seryjny może być nadawany w procesie produkcji lub przenoszony z zewnątrz.
KPI (Key Performance Indicators) – Kluczowe Wskaźniki Efektywności
LM (Lean Management) – Szczupłe zarządzanie – zarządzanie, którego celem jest uproszczenie wszystkich przepływów w przedsiębiorstwie.
Logistyka produkcji – Czynności, które są związane z zaopatrzeniem procesu produkcji w stosowne towary (surowce, materiały pomocnicze i eksploatacyjne, także półwyroby i części z zakupu) oraz z przekazywaniem półwyrobów i wyrobów gotowych do magazynu zbytu.
LP (Lean Production) – Odchudzona (optymalna) produkcja. Smukła produkcja jest to podejście do produkcji, w którym kładzie się nacisk na minimalizację wykorzystania wszystkich zasobów włączając w to czas. Zakłada to identyfikację i eliminację działań nie przynoszących wartości dodanej w sferze projektowania, produkcji, zarządzania łańcuchem dostaw oraz kontaktów z klientami.
Macierz kwalifikacji, matryca polikompetencji – Kartoteka zawierająca kwalifikacje pracownicze wymagane do realizacji konkretnego wyrobu. Każdy wpis w macierzy kwalifikacji oznacza, czy dany pracownik ma wymagane kwalifikacje do produkcji danego wyrobu oraz określa priorytet pracownika, który jest wykorzystywany podczas dobierania pracowników do składu zmian
Macierz przezbrojeń – Kartoteka zawierająca informacje o niezbędnych czasach przygotowawczo-zakończeniowych w przypadku przezbrojenia stanowiska roboczego pod inną operację. Macierz przezbrojeń jest wykorzystywana do obliczania wymaganych tpz podczas procesu harmonogramowania zleceń produkcyjnych
Marszruta technologiczna – Jest to szczegółowy zbiór informacji opisujących sposób wyprodukowania danego wyrobu. Obejmuje on informacje o operacjach, które należy wykonać, ich kolejność, stanowiska robocze oraz normy czasowe tpz i tj. W niektórych przypadkach marszruta technologiczna zawiera również dane o narzędziach, wymaganych kwalifikacjach pracowników niezbędnych do wykonania poszczególnych operacji technologicznych, kontroli jakości, próbach, badaniach itp. Każdy krok w marszrucie technologicznej to jedna operacja, wykonywana zazwyczaj na jednym stanowisku roboczym, przez jednego lub kilku pracowników na jednej bądź kilku maszynach.
Materiał – Wejściowy przedmiot pracy, podlegający przetworzeniu podczas procesu produkcyjnego.
MES (Manufacturing Execution System) – System Realizacji Produkcji – system informatyczny dostarczający informacji o przebiegu procesu produkcyjnego.
Możliwość godzinowa – Liczba wyrobów, jakie stanowisko jest w stanie wyprodukować w ciągu godziny.
MPS (Master Production Schedule) – Patrz: Główny Harmonogram Produkcji
MPS (Master Production Sheduling) – Moduł ERP harmonogramowania produkcji
MRP I (Material Requirement Planning) – Planowanie potrzeb materiałowych przedsiębiorstwa
MRP II (Manufacturing Resource Planning) – Planowanie zasobów produkcyjnych przedsiębiorstwa. Rozszerzenie MRP I o planowanie produkcji, finanse, kadry i marketing. Dodano w niej sprzężenia zwrotne pomiędzy wykonywanymi zadaniami a obszarem planowania.
MRP III (Money Resource Planning) – Planowanie zasobów finansowych – MRP II poszerzony o controlling, rachunek kosztów i rachunkowość zarządczą.
MTBF (Mean Time Between Failures) – Średni czas bezawaryjności. Odwrotnością wskaźnika MTBF jest FR – częstotliwość występowania awarii.
MTO (Make To Order) – Produkcja wg specyfikacji klienta, który zwykle zamawia wyroby przedsiębiorstwa z wykorzystaniem istniejących wariantów i opcji w wyrobach wykonywanych w seryjnie. Jest to produkcja jednostkowa, zleceniowa lub powtarzalna z dużą liczbą wariantów i opcji. Wyroby są konfigurowane wg zamówień klientów. Tym terminem określa się także produkcję na zlecenie.
MTS (Make To Stock) – Produkcja na magazyn
MTTR (Mean Time To Repair) – Średni czas od zgłoszenia awarii do rozpoczęcia jej naprawy
Nakładanie się operacji technologicznych – Jest to uruchomienie produkcji na stanowisku następnym po wykonaniu jedynie części operacji na stanowisku bieżącym. Dzięki przebiegowi produkcji „na zakładkę” skraca się cykl produkcji wyrobu. Najczęściej wykorzystywane w produkcji zleceniowej, mało lub średnioseryjnej.
OEE (Overall Equipment Effectiveness) – Całkowita Efektywność Maszyn i Urządzeń. Pokazuje jakim procentem teoretycznie możliwej do uzyskania efektywności charakteryzuje się badana maszyna, urządzenie lub linia produkcyjna.
Operacja technologiczna – Część procesu technologicznego wykonywana na jednym stanowisku roboczym, na jednym przedmiocie lub grupie przedmiotów, bez przerw na realizację innych prac.
OPT (Optimized Production Technology) – Metoda sterowania produkcją OPT skupia się ona na poprawie efektywności produkcji oraz maksymalizacji wyniku produkcyjnego poprzez eliminację wąskich gardeł w procesie produkcji.
PAC (Production Activity Control) – Sterowanie produkcją
Partia produkcyjna – Liczba detali wykonywanych w ścisłej kolejności przy jednorazowym nakładzie czasu przygotowawczo – zakończeniowego tpz.
PDM (Product Data Management) – Zarządzanie danymi produktu
Planowanie operacyjne – Krótkookresowe planowanie produkcji, charakteryzujące się dużym poziomem szczegółowości, wysoką elastycznością podejmowania decyzji i korzystające z zasobów wewnętrznych przedsiębiorstwa.
Planowanie produkcji – Ustalenie przepływu strumienia przedmiotów pracy przez poszczególne komórki produkcyjne w okresach kalendarzowych wraz z bieżącą kontrolą oraz regulowaniem tego strumienia.
PLC (Programmable Logic Controller) – Programowalny Sterownik Logiczny
PLM (Product Lifecycle Management) – Proces zarządzania całym cyklem życia produktu od koncepcji wyrobu przez opracowanie konstrukcyjno – technologiczne, produkcję, serwis produktu aż do utylizacji. Zwykle zawiera w sobie możliwość utrzymywania aktualności dokumentacji z wszelkimi jej zmianami.
Pozycje magazynowe typu „fantom” – Patrz: Fantom
Półfabrykat, półprodukt, półwyrób – Częściowo przetworzony, lecz nie wykończony przedmiot pracy. Wyrób prosty celowo niewykończony (np. odlew, odkuwka) podlegający dalszej obróbce lub wyroby proste, z których składa się wyrób gotowy.
Proces produkcyjny – Proces obejmujący działania wykonywane dla wytworzenia wyrobów w danym przedsiębiorstwie produkcyjnym. Wyroby wytwarzane są z materiałów, półfabrykatów, części lub zespołów. Proces produkcyjny obejmuje procesy:
- technologiczny,
- kontroli jakości,
- transportu,
- magazynowania,
- konserwacji,
- remontu, itp.
Proces technologiczny – Zbiór operacji technologicznych niezbędnych do wytworzenia wyrobu w określonych i uprzednio zdefiniowanych warunkach produkcyjnych (technologia, struktura wyrobu, konieczne zasoby). Podstawowa część procesu produkcyjnego, w której podejmowane są działania mające na celu uzyskanie ściśle określonych właściwości, kształtów, wymiarów przedmiotów pracy lub ustalenie właściwych położeń części lub zespołów w wyrobie.
Produkcja – Przystosowanie i przemiana przedmiotów pracy w wyrób, dokonana za pomocą środków pracy, z udziałem ludzkiej siły roboczej.
Produkcja aparaturowa – Występuje np. w przemyśle farmaceutycznym, chemicznym. Zbliżony typ produkcji do produkcji ciągłej.
Produkcja aparaturowa – Występuje np. w przemyśle farmaceutycznym, chemicznym. Zbliżony typ produkcji do produkcji ciągłej.
Produkcja ciągła – Występuje np. w przemyśle spożywczym, chemicznym czy kosmetycznym, mają w niej zastosowanie technologie procesów ciągłych. Zamiast partii produkcyjnej występuje partia lub wsad przetwarzany jednocześnie w kotle lub aparaturze, ograniczony przez pojemność pojemnika lub technologię. Zlecenia produkcyjne zwykle muszą być wielokrotnością wsadu. Czasem możliwe jest przetwarzanie niepełnego wsadu z ilości surowca mniejszej niż pełny wsad, jeśli jest to technologicznie wykonalne. Na wyjściu procesu produkcyjnego otrzymuje się zwykle jeden wyrób podstawowy, jeden lub kilka tzw. koproduktów – produktów przydatnych do dalszej obróbki czy handlu, mających swą wartość oraz produkty uboczne, zwykle odpady, które generują koszty na utylizację.
Produkcja dyskretna – Produkcja wyróżniających się i zliczalnych jednostek wyrobów.
Produkcja jednostkowa – Produkcja realizowana na zlecenie klientów. Konstrukcja i technologia są zwykle indywidualne, powtarzalność produkcji jest niewielka lub żadna.
Produkcja masowa – Jest produkcją powtarzalną na taśmach produkcyjnych lub liniach zorganizowanych przedmiotowo. Może to być produkcja i montaż wyrobów w wielu wariantach i opcjach. Nośnikiem kosztów jest pozycja asortymentowa.
Produkcja mieszana – Występuje w przedsiębiorstwach, w których początkowe etapy produkcji to produkcja procesowa, gdzie otrzymuje się półprodukty lub produkty. Następnie, na etapie produkcji dyskretnej, produkty te są konfekcjonowane i napełnia się nimi opakowania takie jak butelki lub beczki.
Produkcja na zlecenie – Ma miejsce wówczas, gdy odbiorca zleca wykonanie partii wyrobów według standardowej, uprzednio opracowanej dokumentacji. Zlecenia mogą być okresowo powtarzalne. Rachunek kosztów posługuje się indywidualnym zleceniem klienta jako nośnikiem kosztów. Często produkcję na zlecenie określa się jako → MTO.
Produkcja niepotokowa – Kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami roboczymi jest zmienny. Każde stanowisko robocze może współpracować z różnymi stanowiskami, kolejność operacji technologicznych może być zmienna. Porównaj: Produkcja potokowa.
Produkcja podstawowa – Realizacja zadań produkcyjnych, do których zostało powołane przedsiębiorstwo.
Produkcja pomocnicza – Produkcja wspomagająca realizację produkcji podstawowej.
Produkcja potokowa – Kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami jest stały – stanowiska robocze rozmieszczone są w kolejności odpowiadającej poszczególnym etapom przebiegu procesu technologicznego. Porównaj: Produkcja niepotokowa.
Produkcja procesowa – Proces produkcyjny polegający zwykle na mieszaniu różnych składników w celu otrzymania wyrobu gotowego. Po zakończeniu procesu nie da się odzyskać poszczególnych składników produkcyjnych w procesie demontażu. Patrz: Produkcja ciągła
Produkcja seryjna – Patrz: Typ organizacji produkcji seryjny
Przestoje, typy przestojów – Słownik zdefiniowanych typów przestojów maszyn i urządzeń mających wpływ na cykl produkcji. Przestoje mogą być planowane i nieplanowane.
Przezbrojenie – Operacja mająca na celu przygotowanie stanowiska roboczego do realizacji innego typu operacji technologicznej.
PTO (Production To Order) – Termin stosowany zamiennie z MTO. Określa produkcję na zlecenie (zamówienie).
PTO (Project To Order) – Patrz: DTO
Pull system – System ciągniony. W systemie Pull, produkcja jest ciągniona (ssana) od zamówienia klienta. Produkt dostarczony do klienta to jednocześnie sygnał, że wyrób opuścił magazyn i musi zostać zastąpiony przez nowy produkt (należy go wyprodukować). Za pomocą np. kart Kanban, podobna informacja przechodzi od stanowiska do stanowiska – przez całą produkcję. Pull system likwiduje czas oczekiwania, zapasy i nadprodukcję. Jest jedną z podstaw Just-in-Time.
Push system – System pchający – przeciwieństwo Pull. Produkt jest wpychany w proces produkcyjny na podstawie planu, niezależnie od tego, czy był zamówiony. Generuje to zapasy i nadprodukcję.
Równomierność produkcji – Wytwarzanie w równych jednostkach czasu jednakowych wielkości produkcji, co związane jest z równomiernym rozłożeniem w czasie nakładów materiałowych i pracy ludzkiej oraz równomiernym wykorzystaniem maszyn i urządzeń.
RTT (Real Takt Time) – Rzeczywisty średni czas potrzebny na wyprodukowanie wyrobu / partii wyrobów w jednostce czasu. W naliczeniach uwzględnia się rzeczywisty czas produkcji (uwzględniający wszystkie przerwy, jakie miały miejsce w toku produkcji).
Rytm produkcji – Patrz: Takt produkcji
Rytmiczność produkcji – Wyższa forma równomierności produkcji. Odnosi się do produkcji o wyższym stopniu powtarzalności organizowanej na sposób potokowy.
Rzeczywisty czas taktu – Patrz: RTT – Real Takt Time
SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition) – System nadzorujący przebieg procesu technologicznego lub produkcyjnego. Jego zadania to: zbieranie aktualnych danych o procesie (pomiarów), ich wizualizacja i archiwizacja oraz sterowanie procesem i generowanie alarmów.
Seria produkcyjna – Liczba wyrobów wytwarzana bez dłuższych przerw w produkcji (np. część partii produkcyjnej pomiędzy jednym włączeniem a wyłączeniem maszyny)
SFC (Shop Floor Control) – Sterowanie obszarem bezpośrednio produkcyjnym („warsztatem produkcyjnym”).
SMED (Single Minute Exchange Die) – Szybkie Przezbrajanie Maszyn – technika dążąca do zminimalizowania czasu przezbrojeń przez wydzielenie tzw. przezbrojenia zewnętrznego, które może być realizowane przy pracującej maszynie i przezbrojenia wewnętrznego, które wymaga wyłączenia maszyny.
SOP (Sales & Operations Planning) – Planowanie Sprzedaży i Produkcji (planowanie długookresowe)
SRS (Scheduled Recceipt Subsystem) – Podsystem sterowania zleceniami w ERP
Standardowy czas taktu – Patrz : Czas taktu
Stanowisko brygadowe – Stanowisko pracy obsługiwane przez brygadę produkcyjną (posiadające więcej niż jednego operatora), jedno– lub wielomaszynowe
Stanowisko robocze – Stanowisko pracy wyposażone w maszyny i urządzenia jednego rodzaju i spełniające podobną funkcję.
Stanowisko wielowarsztatowe – Stanowisko pracy wyposażone w więcej niż jedną maszynę, obsługiwane przez jednego lub wielu operatorów.
Struktura wyrobu – Informacja technologiczna, zawierająca zestawienie materiałowo-ilościowe niezbędne do wykonania danego wyrobu. Struktura wyrobu zawiera się w karcie technologicznej.
System produkcyjny – Zamiana wchodzących czynników (materiałów i surowców, półproduktów, części i zespołów) w gotowe wyroby o odpowiedniej wartości dla klientów dzięki kwalifikowanej pracy ludzkiej i czynnikom wytwarzania oraz dostarczenie tych wyrobów klientom i roztaczanie serwisowej opieki nad sprzedanymi wyrobami.
System produkcyjny – otoczenie – Bliższe: zaopatrzenie, gospodarka magazynowa, produkcja, dystrybucja, obsługa klienta (w tym posprzedażna), transport wewnętrzny i zewnętrzny, gospodarka odpadami, utylizacja, system informacyjny, itd. Dalsze: banki, infrastruktura, uwarunkowania prawne, konkurencja itp.
System wytwórczy – Jest celowo zaprojektowanym układem materialnym, energetycznym i informacyjnym eksploatowanym przez człowieka i służącym do wytwarzania określonych produktów w celu zaspokajania różnorodnych potrzeb konsumentów.
Takt produkcji – Okres powtarzalności partii produkcyjnej.
Technologia alternatywna – Procesy alternatywne wykorzystuje się wówczas, gdy proces podstawowy jest niedostępny, np. w przypadku awarii maszyny lub gdy dostarczony materiał jest inny niż typowy. Wówczas proces technologiczny realizuje się wg technologii alternatywnej (na innych maszynach, z inną strukturą materiałową). W przypadku produkcji procesowej może istnieć wiele różnych procesów alternatywnych – receptur do wyboru zależnie od ustawienia parametrów aparatury i jakości surowców.
Technologia grupowa – Technologia grupowa pozwala na łączenie partii pojedynczych wyrobów w grupy technologicznie podobne, które mogą być wytwarzane wspólnie ze względu na takie same operacje technologiczne. Polega na ustaleniu typowego procesu technologicznego dla rodziny podobnych wyrobów. Jeśli część operacji technologicznych przy produkcji różnych produktów jest zbliżona do operacji technologicznych innych produkowanych wyrobów można je zgrupować i w ten sposób produkować je w jednej partii produkcyjnej (np. zgrupowanie toczenia wałków o tej samej średnicy lecz różnej długości na tej samej obrabiarce bez konieczności jej przezbrajania). Dzięki temu uzyskuje się obniżenie kosztów jednostkowych wyrobu przy zachowaniu elastyczności produkcji. Warunkiem podstawowym jest określenie technologicznie podobnych grup wyrobów.
- skrócenie cyklu produkcyjnego
- uproszczone planowanie i sterowanie produkcją
- mniejszy poziom zapasów
- zwiększona efektywność maszyn i urządzeń.
tj. czas jednostkowy – Czas jednostkowy; jest określany zgodnie z przewidzianą normą na wykonanie operacji dla jednej jednostki wyrobu.
TOC (Theory of Constraints) – Teoria ograniczeń – metoda zarządzania wąskimi gardłami w procesie produkcji, w której dla zrównoważenia przepływów różnicuje się wielkości partii produkcyjnej.
TPC (Tooling Planning and Control) – Planowanie i zarządzanie narzędziami i pomocami warsztatowymi (Gospodarka Narzędziowa).
TPM (Total Preventive Maintenance) – Kompleksowe Prewencyjne Utrzymanie Ruchu
TPM (Total Productivity Management) – Kompleksowe Zarządzanie Sprawnością Maszyn
tpz, czas przygotowawczo-zakończeniowy – Czas przygotowawczo – zakończeniowy : czas niezbędny do przygotowania stanowiska roboczego do wykonania operacji i jej zakończenia. Występuje on tylko raz dla całej partii produkcyjnej wytwarzanych wyrobów (detali) i nie zależy od liczby wykonywanych sztuk. W jego zakres wchodzą następujące czynności: zapoznanie się z dokumentacją technologiczną niezbędną do wykonania danej operacji, pobranie oprzyrządowania normalnego i specjalnego, uzbrojenie maszyny, a po wykonaniu serii wyrobów: rozbrojenie maszyny, zdanie oprzyrządowania, zdanie obrobionych detali.
TQM (Total Quality Management) – Kompleksowe Zarządzanie Jakością
Traceability – Monitorowanie produktu oraz jego pochodzenia na wszystkich etapach łańcucha dostaw. Patrz: Genealogia produktu.
TT (Takt Time) – Średni czas z jakim produkowany jest wyrób / partia wyrobów w jednostce czasu.
Typ organizacji produkcji – System organizacji produkcji na stanowiskach roboczych obejmujący zespół stosowanych środków i metod produkcji wyrobów, określany przez stopień specjalizacji poszczególnych stanowisk.
Typ organizacji produkcji jednostkowy – Na stanowisku roboczym dominuje niepowtarzające się lub powtarzające się nieregularnie wykonywanie nieograniczonej liczby operacji.
Typ organizacji produkcji masowy – Na stanowisku roboczym wykonywana jest tylko jedna, ściśle określona operacja i wyrób.
Typ organizacji produkcji seryjny – Na stanowisku roboczym wykonywane jest okresowe wytwarzanie oznaczonej serii jednakowych wyrobów:
- wielkoseryjne (2 do 10 operacji)
- średnioseryjne (10 do 20 operacji)
- małoseryjne (20 do 30 operacji)
UPH (Units per Person per Hour) – Ilość sztuk wykonanych w ciągu godziny przez pracownika (wydajność godzinowa pracownika).
Wyrób gotowy – Wyrób, który nie podlega dalszej obróbce lub montażowi w rozpatrywanym systemie produkcyjnym. Przedmiot pracy stanowiący końcowy wynik procesu produkcyjnego.
Zabieg technologiczny – Część operacji technologicznej, realizowana przy pomocy tych samych środków technologicznych i przy niezmienionych parametrach obróbki.
Zadanie godzinowe – Liczba wyrobów wynikająca z planu produkcyjnego, jaka ma zostać wyprodukowana przez stanowisko w ciągu godziny.
Zadanie produkcyjne, zadanie – Dowolne zadanie, które jest harmonogramowane na operacyjnym planie produkcji. Najczęściej jest to odwzorowanie operacji (technologicznej lub kontroli), jako konkretnej pozycji marszruty w kontekście partii produkcyjnej, ale także przezbrojenia, przestoje planowane, awarie, itp.
Zespół – Zbiór części połączonych w taki sposób, że tworzą składnik wyrobu o określonej funkcji.
Zlecenie produkcyjne, zlecenie – Zlecenie Produkcyjne – dokument określający, jaki wyrób będzie produkowany, w jaki sposób (na podstawie karty technologicznej), w jakiej ilości i na kiedy ma być wyprodukowany, na podstawie wymaganej daty realizacji.
